شیراز- فارس قطب خاک نسوز کشور است و با برخورداری از ۲۳ نوع ماده معدنی، ظرفیت بزرگ اقتصادی برای استان رقم زده که هنوز در فارس از این ویژگی منحصر به فرد استفاده چندانی نشده است.
خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها: استان فارس با بیش با از ۲۳ نوع ماده معدنی و با تولید ۹۰ درصد انواع خاک نسوز و صنعتی کشور در جایگاه نخست قرار دارد. رتبه‌ای که انگار توجهی به آن نشده و عقب ماندگی‌های این حوزه به خوبی نشان می‌دهد که در سایه غفلت و بی توجهی متولیان، این ظرفیت معدنی خاک می‌خورد.
نقش ناچیز معادن در توسعه و اقتصاد استان نشان می‌دهد که برای روی ریل قرار گرفتن قطار توسعه معدنی این استان باید اهتمام جدی صورت بگیرد.
عمده مواد معدنی این استان سنگ‌های تزئینی شامل سنگ مرمریت و چینی است. فارس با دارا بودن رتبه نخست در تولید خاک‌های نسوز و صنعتی، ظرفیتی عظیم دراین ثروت خدادادی دارد که شاید به درستی از این ظرفیت استفاده نشده است.
سرب، روی، سنگ آهن، سنگ آهک، سنگ گچ، شن و ماسه و مارن از دیگر مواد معدنی فارس هستند. براساس ویژگی‌های زمین شناسی – معدنی، نواحی شمال، شمال شرق، شرق وتا حدودی نیزمرکزاستانفارس شامل شهرستان‌های آباده، بوانات، خرمبید، نی ریز، ارسنجان و شیراز ازنواحی معدنی استان هستند که فعالیت‌های معدنی درآنهاازتوسعه بیشتری برخوردار است.
ناگفته پیداست که بیکاری و فقر معیشتی امروز یکی از مشکلات اساسی مردم کشور و طبیعتاً در فارس به شمار می‌رود، هر چند معیشت بیشتر مردم استان فارس از بخش کشاورزی و باغات تأمین می‌شود اما شرایط جغرافیایی و کاهش بارندگی‌ها ایجاب می‌کند که با توسعه بخش معادن و ظرفیت‌های این بخش مغفول مانده، مسیر رونق اقتصادی استان از کشاورزی به سمت توسعه معادن تغییر پیدا کند.
ثروتی که سالهاست مورد بی توجهی و غفلت برخی دستگاه‌ها شده است
فراهم نبودن زیر ساخت‌های لازم در فارس باعث شده است تا این گنج خدادادی قربانی خام فروشی و در حقیقت به تاراج رفتن معادن با ارزش معدنی شود.
خام فروشی، عدم استقبال سرمایه گذاران بزرگ، فرسوده بودن ماشین آلات و تجهیزات معدنی در حالی به عنوان مهمترین موانع توسعه معادن استان به شمار می‌رود که اعتراض برخی اهالی روستاهای استان به دلیل اثرات تخریبی معادن نیز به مشکل دیگری تبدیل شده است.
آخرین وضعیت موجود معادن در فارس نشان می‌دهد که ۳۰۲ پروانه اکتشاف در این استان صادر شده است که از این تعداد ۱۳۵ گواهی کشف شده با ذخیره ۶۲۷ میلیون تن قطعی و با هزینه عملیات ۴۵۴ میلیارد ریال است.
طبق آمارهای موجود، در فارس در مجموع ۶۸۷ پروانه بهره برداری تا پایان سال گذشته صادر شده که از این تعداد ۵۳۵ پروانه فعال و ۱۵۲ پروانه نیز غیر فعال وجود دارد که با ذخیره قطعی ۳۴۱۳ میلیون تن و با سرمایه گذاری ۱۸ هزار و ۷۸۳ میلیارد ریال با ظرفیت سالیانه ۵۳ میلیون تن و اشتغال ۹۰۶۵ نفر است که ۵۳ نفر اجازه برداشت دارند.
در همین راستا عضو عضو هیأت رئیسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس در پاسخ به سوال خبرنگار مهر که «آیا از ظرفیت‌های معدنی فارس به خوبی استفاده شده؟»، اظهار کرد:
به لحاظ ویژگی‌های زمین شناسی – معدنی بخش عمده وسعت استان فارس را زون زمین شناسی زاگرس در بر می‌گیرد و تنها بخش‌های کوچکی از شمال، شمال شرق و شرق استان در سایر زون های زمین شناسی قرار دارد، که خاستگاه اصلی مواد معدنی فلزی است از این رو این استان قابل مقایسه با استان‌های معدنی کشور ازجمله یزد، کرمان، اصفهان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی و … نیست.
فرهاد طهماسبی افزود: با همه این تفاسیر و با وجود پیشینه تاریخی فعالیت‌های معدنی، در طی سال‌های اخیر فعالیت‌های معدنی درایناستان از رونق قابل توجهی برخوردار بوده و در حال حاضر در نقاط مختلف استان فعالیت‌های معدنی شامل اکتشاف و استخراج از سوی بخش‌های دولتی و خصوصی در حال انجام است.
۲۳ نوع ماده معدنی از معادن استان استخراج می‌شوند
نماینده مردم شهرستان‌های نی‌ریز و استهبان در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه بیش از ۲۳ نوع ماده معدنی از معادن استان استخراج می‌شوند، اعلام کرد: بیش از ۱۵ نوع ماده معدنی دیگر مورد شناسایی اولیه قرار گرفته که با تکمیل فعالیت‌های اکتشافی به مرحله استخراج می رسند.
طهماسبی بیان کرد: به دلیل مزیت نسبی سرمایه گذاری در معادن و صنایع معدنی، این بخش همواره مورد توجه در توسعه اقتصادی کشورها بوده است.
وی بخش مغفول معادن معادن فارس را در حوزه فراوری دانست و ابراز کرد: بخش مغفول مانده معادن فارس در حوزه فراوری است، چرا که مواد معدنی استخراج شده معادن فارس خصوصاً شهرستان نی ریز به صورت خام و غیر فرآوری از این شهرستان خارج می‌شود.
عضو هیأت رئیسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی یادآور شد: چنانچه دولت در بحث فرآوری کمک کند و هزینه زیر ساخت‌ها را تأمین کند، می‌تواند ظرفیت بسیار خوبی برای اشتغال جوانان ایجاد کند.
این نماینده مجلس با ذکر این نکته که مجلس وظیفه تصویب قوانین دارد، اعلام کرد: مجلس اخیراً قانون اصلاح معادن را در دستور کار دارد و بزودی این قانون تأیید، و پس از تصویب نهایی، ابلاغ می‌شود.
با تصویب قوانین اصلاح معادن فرصت‌هایی برای عموم مردم ایجاد می‌شود که از ذخایر معدنی در چارچوب قوانین، بهره برداری و از این ثروت خدادادی در حوزه اشتغال و مسئولیت‌های اجتماعی استفاده شودطهماسبی ادامه داد: با تصویب قوانین اصلاح معادن فرصت‌هایی برای عموم مردم ایجاد می‌شود که از ذخایر معدنی در چارچوب قوانین، بهره برداری و از این ثروت خدادادی در حوزه اشتغال و مسئولیت‌های اجتماعی استفاده شود.
وی اضافه کرد: از دیگر مزیت‌های قانون اصلاح معادن ایجاد فرصتی مناسب برای مردم در راستای اخذ مجوز و اکتشاف و بهره برداری از معادن است که افراد دارای مجوز هم می‌توانند حقوق اولیه دولتی را پرداخت کنند و هم سهم ۱۵ درصدی حقوق دولتی برای مناطقی که معدن در آن وجود دارد، لحاظ کنند تا در منطقه از این ظرفیت استفاده شود.
نماینده مردم شهرستان‌های نی ریز و استهبان در مجلس متذکر شد: در قانون جدید اصلاح معادن، موضوع ۱۵ درصد سهمیه معادن در لایحه قانون بودجه ۱۴۰۱ کشور به این مساله با صراحت تاکید شده که ۱۵ درصد از سهم مناطق معدنی وارد خزانه نشود و اگر چنین شد، مختص مناطق معدنی تخصیص یابد تا مردم بهره مند شوند.
طهماسبی گفت: سهم جوانان شهرستان نی ریز از اشتغال معادن حدود ۲۵ درصد است که اگر زیر ساخت‌ها فراهم و از خروج فرآورده‌های معدنی به صورت خام در این شهرستان جلوگیری شود، قطعاً جمع کثیری از جوانان جویای کار نی ریز مشغول به کار خواهند شد.
در ادامه این رهگذر رئیس سازمان صمت استان فارس نیز در گفتگو باخبرنگار مهر بیان داشت: در استان فارس به دلیل وجود ذخایر معدنی قابل توجه وتنوع مواد معدنی از همچنین وجود نیروهای جوان تحصیل کرده و متخصص از سوی دیگر، بخش معدن و فرآوری مواد معدنی را در مسیر توسعه قرار داده و شرایطی را بوجود آورده که بدون توجه به این بخش، توسعه کامل و همه جانبه امکانپذیر نخواهد بود.
حمیدرضا ایزدی عنوان کرد: بخش معادن نیز همانند سایر بخش‌های اقتصادی کشور همراه با مشکلاتی مواجه بوده، لذا نتوانسته است جایگاه و ظرفیت ۶۰ درصدی خود را دراقتصاد استان نشان دهد.
وی افزود: با توجه به کافی نبودن سرمایه گذاری‌های کلان انجام شده در بخش معدن و صنایع معدنی استان در یک دهه گذشته، پهنه‌های اکتشافی جدیدی جهت شناسایی مواد معدنی با توجه به ویژگی‌ها و توانمندی‌های زمین شناسی و معدنی استان، تعریف شده و در حال واگذاری به سرمایه گذاران توانمند بخش خصوصی است.
رئیس سازمان صمت فارس یادآور شد: با توجه به مزیت‌های نسبی این بخش، پتانسیل‌ها و ذخایر معدن موجود، سابقه معدنکاری در استان و عزم جدی مسئولین استان در توجه به این بخش، بخش معدن استان فارس در سال‌های آتی در جایگاه بهتری قرار خواهد گرفت.
ایزدی ادامه داد: توسعه معادن کوچک مقیاس، تدوین نقشه راه معادن، صنایع معدنی و حرکت بر مدار آن، تکمیل زنجیره ارزش فلزات اساسی توسعه فعالیت اکتشافی، نوسازی معادن موجود، فعال سازی معادن راکد کمک شایانی به توسعه فعالیت‌های معدنی استان خواهد کرد.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت فارس موانع توسعه یافتگی فارس در بخش معادن فارس را خطر پذیری بالای فعالیت‌های اکتشافی، استفاده نکردن از تکنولوژی مدرن، فقدان شکل گیری شرکت‌های معدنی درمقایس کشوری و جهانی دانست و گفت: حضور کم رنگ دانش آموختگان در بخش معدن، مشکلات با منابع طبیعی، عدم جذب سرمایه‌های کلان در کنسرسیوم‌های تخصصی، عدم جذب سرمایه گذاری‌های خارجی و… از جمله چالش‌های موجود در رسیدن به جایگاه واقعی این بخش در اقتصاد استان و کشور است.
او ادامه داد: مزاحمت‌های ایجاد شده توسط افراد محلی و عدم همکاری جدی مسئولین محلی برای رفع این مزاحمت‌ها از دیگر مشکلاتی است که باعث توسعه نیافتن این صنعت در فارس شده است.
ایزدی همچنین فرسوده و مستهلک بودن ماشین آلات مستقر در معادن استان، کمبود نقدینگی در معادن برای حفظ وضع موجود و توسعه فعالیت‌های معدنی، عدم وجود زیرساخت‌های لازم در مناطق معدنی، خام فروشی مواد معدنی به علت نبود صنایع معدنی باتکنولوژی روز، بالابودن ضایعات فرآوری سنگ‌های تزئینی، عدم کمک به ورود آسان ماشین آلات معدنی جهت نوسازی ماشین آلات و سایر تجهیزات معدنی، کمک به توسعه فضای رقابتی در حوزه معادن و صنایع معدنی در سطح کشوری و استانی و توانمند سازی بخش خصوصی در فعالیت‌های معدنی و عدم اجرای دقیق ماده ۱۹ و ۲۴ قانون معادن را دلایل رونق نیافتن معادن در فارس عنوان کرد.
در حال حاضر بیش از ۹ هزار نفر به شکل مستقیم در معادن استان مشغول به کار هستند
این مسئول به سهم اشتغال فارسی‌ها در معادن نیز گریزی زد و تصریح کرد: ظرفیت‌های اشتغال در بخش معدن از جمله حلقه‌های مفقوده این بخش است.
او ادامه: اگر چه در طی سال‌های اخیر با توسعه فعالیت‌های اکتشافی و معدنی عملکرد حوزه معدن در زمینه بخش اشتغالزایی تغییر محسوسی داشته اما به نظر می‌رسد ظرفیت‌های اشتغال در این بخش مغفول مانده است.
رئیس سازمان صمت استان فارس یادآور شد: در حال حاضر بیش از ۹ هزار نفر به صورت مستقیم در معادن فارس مشغول به کار هستند.
ایزدی تاکید کرد: با توجه به اینکه ایجاد هر شغل در معادن به ایجاد اشتغال بیش از ۲۰ نفر صنایع مصرف کننده مواد معدنی منجر می‌شود، ظرفیت ایجاد اشتغال شاخص مهمی برای مسئولین خواهد بود.
او همچنین به معارضات عمومی معادن فارس نیز اشاره کرد و گفت: در حال حاضر با بررسی‌های به عمل آمده عمده مشکلات مربوط به معادن غیر فعال استان وجود مشکلات محلی ومعارضین محلی می‌باشد، که بیش از ۴۰ درصد معادن غیر فعال استان را در بر می‌گیرد.