پیمان افضل؛ استاد دانشگاه
باید توجه کرد که معدنکاری دیجیتال کاربرد روزافزونی دارد. معدنکاری یکی از بهترین عرصه‌ها برای ظهور هوشمندسازی است.
معدنکاری دیجیتال یک ضرورت است که نمی‌توان از آن فرار کرد، چراکه ما هم مثل دیگر مناطق دنیا نیاز به افزایش تولید و اکتشافات داریم. در اغلب مناطقی که کار اکتشافی می‌شود از آنجایی که از شهر دور هستند و امکانات زیادی در دسترس‌شان نیست، بنابراین نمی‌توان تعداد زیادی نیرو مستقر کرد.
ضمن اینکه بحث ایمنی آنها نیز مطرح است و معدنکار موظف است شرایط ایمنی را فراهم کند. این در حالی است که از طرف فعال اقتصادی خدمات‌رسانی دشوار و هزینه‌بر است، اما با کمک فناوری می‌توان با حداقل نیروی انسانی در کمترین زمان نتیجه‌ای مناسب را اتخاذ کرد.
در حال حاضر در انقلاب صنعتی چهارم به سر می‌بریم و در حال حرکت به سمت انقلاب صنعتی پنجم هستیم. در انقلاب صنعتی چهارم، فضای مجازی حوزه‌های فیزیکی و زیستی را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. تجلی این امر را می‌توان در بحث شبیه‌سازی‌های بسیار نزدیک به حقیقت و هوشمندسازی‌ها مشاهده کرد. در این روند هوش مصنوعی در کارهای دشوار و پروژه‌های بسیار بزرگ که خطرهای جانی و مالی زیادی دارد و از نظر هزینه‌ای به شدت برای رشته‌های گوناگون مهندسی دردسرآفرین است، می‌تواند به صورت نرم‌افزاری و سخت‌افزاری تا حد زیادی مشکلات را حل کند.
باید توجه کرد که معدنکاری دیجیتال کاربرد روزافزونی دارد. معدنکاری یکی از بهترین عرصه‌ها برای ظهور هوشمندسازی است. امروز در تمام دنیا عمق معدنکاری در حال افزایش است و به چندین کیلومتر رسیده است. با توجه به نیاز روزافزون به مواد معدنی ناچار هستیم به سراغ معادن عمیق‌تر برویم و از طرفی معادن فعلی را نیز عمیق‌تر کنیم. به این ترتیب ملاحظه می‌شود که برای این نوع معدنکاری نیروی انسانی نمی‌تواند کمک‌رسان باشد، چراکه بدن انسان از نظر بیولوژیکی نمی‌تواند در اعماق چندکیلومتری راندمان مناسبی داشته باشد و خطرهای جانی به شدت افزایشی می‌شود. در نتیجه راندمان کار و تولید روند کاهشی به خود می‌گیرد و در این شرایط نیاز است که از فناوری‌های روباتیک مبتنی بر هوشمندسازی استفاده شود.
پایش عملیات معدنی در مراحل مختلف یکی از موارد مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد. این پایش از دیدگاه ایمنی، بهداشت، محیط‌زیست و راندمان تولید در استخراج و فرآوری اهمیت فراوانی دارد. در گذشته بحث پایش راننده‌های تراک‌های معدنی، ایمنی و سلامتی آنها، کاهلی در کار و تولید و مباحث بسیار جنجالی مانند میزان دپوهای کانه و باطله که همیشه وارد دادگاه می‌شود، همه کلیدی بودند. در این بین نقشه‌بردار بارها باید یک دپو را به صورت دقیق نقشه‌برداری می‌کرد و این مساله وقت و زمان زیادی را می‌گرفت تا بتواند مشکل را حل کند.
بحث دیگر کاهش شدید میزان نیروی انسانی در معادن و افزایش تولید است. در معادن خطرناکی مانند زغال‌سنگ که در اعماق زیاد گاز زباله زیادی را تولید می‌کنند قطعا نمی‌توانیم نیروی انسانی را به کار بگیریم. بنابراین به معدنکاری دیجیتال و روبات‌ها به شدت نیازمند هستیم که بتوانند کنترل از راه دور را انجام دهند یا به صورت هوشمند عمل و یک نوع هوشمندسازی را هدایت کنند. آنها از اتاق کنترل پایش می‌شوند و اگر اشتباهی انجام دهند، اشتباهشان اصلاح می‌شود. می‌توانیم فناوری زیادی را در عرصه معدنکاری دیجیتال از جمله استفاده از اینترنت اشیا نام ببریم که هم برای پایش ماشین‌آلات و هم برای بهبود راندمان ماشین‌آلات و بحث اچ‌اس‌ای مطرح است.
بحث پرینترهای سه‌بعدی نیز مطرح است، چراکه سازه‌هایی را به عنوان سازه‌های زیرزمینی برای معادن بزرگ زیرزمینی نیاز داریم. از آنجا که مونتاژ آنها کار دشواری است، اما با کمک چاپگرهای سه‌بعدی می‌توانیم آنها را بسازیم. در ادامه بحث بلاکچین مطرح است که شبکه عرضه مواد معدنی از منشا تا پایان زنجیره را نشان می‌دهد. بحث مهمی که در حال حاضر شرکت‌های معدنی بزرگ دنیا روی آن کار می‌کنند، استفاده از ارزهای دیجیتال و توکن‌هاست. در ارزش‌گذاری محدوده‌های اکتشافی و به نوعی سهامداری در محدوده‌های اکتشافی که به سمت معدن‌شدن در حال حرکت است، شرکت‌های بزرگی روی این قضیه کار می‌کنند.
در خصوص مزایای معدنکاری دیجیتال بیش از اینها می‌توان سخن گفت. به طور مثال نه‌تنها با این کار دست دلالان و واسطه‌هایی که بیهوده سبب از بین رفتن زمان و هزینه می‌شوند، قطع می‌شود، بلکه در مناطق پرمخاطره و مناطقی که حقوق بشر نقض می‌شود و حکومت‌های سرکوبگر وجود دارند، دیگر شرکت‌های بزرگ معدنی نمی‌توانند به راحتی پشت پرده خرید خود را انجام دهند و از مجازات فرار کنند. به طور مثال زمان دیکتاتور سابق کنگو، کمپانی‌های غربی به صورت غیرقانونی و پشت پرده کبالت و مس از این کشور می‌خریدند و بعد اعلام می‌کردند که نمی‌دانستیم این مواد از این کشور آمده و تقصیر را به گردن واسطه می‌انداختند. این در حالی است که با معدنکاری دیجیتال از این موارد جلوگیری می‌شود.