سودی که در جیب کرمان نمی رود| پارادوکس فقر و ثروت در بهشت معادن
کرمان- کرمان در حالی معادن عظیمی را در دل خود جا داده است که درآمد و سود ناشی از فعالیت های معدنی به استان های دیگر رفته و بهشت معادن بهره ای از آن نمی برد.
بازار؛ گروه استان ها: ظرفیت های معدنی فراوان کرمان را به یکی از استان های مطرح کشور در حوزه معدن تبدیل کرده به گونه ای که از آن به عنوان بهشت معادن نام می برد. بهره گیری مناسب از این ظرفیت می تواند آینده ای روشن برای استان کرمان رقم بزند.
این در حالیست که سرمایه های کرمان در بخش معادن از استان خارج می شود؛ سرمایه هایی که باید صرف توسعه و رشد اقتصادی این استان شود به سایر استان ها رفته و در آنجا سرمایه گذاری می شود.
این مساله ایست که کرمانی ها همواره از آن گلایه دارند و خواستار این هستند ثروتی که از دل این سرزمین به دست می آید صرف آبادانی و اشتغالزایی در همین استان شود نه جایی دیگر.
شروین امیری جوانی کرمانی است، او به بازار گفت: چرا من جوان با وجود این ظریفت های اقتصادی بزرگ در کرمان باید بیکار باشم؟ از زمانی که یادم می آید مسئولان همواره از ظرفیت های معدنی کرمان سخن می گفتند اما نمی دانم چرا این ما مردم کرمان نصیبی از این ثروت نداریم و فقط تخریب های زیست محیطی معدن نصیب ما می شود.
وی با انتقاد از نبود کارخانجات فرآوری مواد معدنی در استان کرمان گفت: ایجاد چنین کارخانجاتی در کنار اشتغالزایی برای جوانان می تواند گامی موثر در توسعه اقتصادی کرمان باشد.
مهسا اسماعیلی از دیگر شهروندان کرمان به بازار چنین گفت: باید زنجیره مواد معدنی در کرمان کامل شود و اینگونه نباشد که مواد معدنی از کرمان برداشت شوند و در نهایت ارزش افزوده آن نصیب استانی دیگر شود.
وی با اشاره به اینکه کرمان جزو استان های با درآمد بالاست، گفت: سطح زندگی مردم در این استان با توجه به ظرفیت هایی که دارد باید بالاتر از وضعیت کنونی باشد. مسئولان باید در این زمینه اهتمام جدی تر داشته باشند. چرا باید استان های همجوار ما با ظرفیت های اقتصادی کمتر وضعیت بسیار بهتری نسبت به کرمان داشته باشند؟
جایگاه معادن در توسعه کرمان کجاست؟
رئیس اتاق بازرگانی استان کرمان در گفتگو با خبرنگار بازار اظهار کرد: کرمان را به عنوان استانی معدنی و بهشت زمین شناسی می شناسند. ظرفیت های فراوانی در دل این استان قرار دارد.
سید مهدی طبیب زاده ادامه داد: کرمان به لحاظ وجود معادن بزرگ، میزان استخراج سالیانه، تنوع معادن و ارزش افزوده در کشور در جایگاه اول قرار دارد. بنابراین انتظار می روند این همه ثروت و امکانات نقشی در توسعه و ساختن آینده استان داشته باشد.
وی با اشاره به اهمیت انجام رسالت معادن در رابطه با نسل های آینده افزود: این ها منابع بین نسلی است و اهمیت دارد که چه چیزی از خودمان برای نسل های آینده باقی می گذاریم.
خروج درآمدهای حاصل از معادن از کرمان
طبیب زاده عنوان کرد: درآمدهای حاصل از استخراج معادن به چند شکل از استان کرمان خارج می شود که یک مورد آن حقوق دولتی است بر این اساس هر سال وزارت صمت و شورای عالی معادن برای هر ماده معدنی یک رقمی را تعیین می کند که هر معدن کاری بر حسب استخراج باید آن مبلغ را به خزانه دولت پرداخت کند.
بر اساس قانون قرار بود ۱۵ درصد از این مبلغ به استان برگردد و صرف توسعه زیربناها به ویژه در بخش معدن شود که متاسفانه این مبالغ به جز یک مبلغ بسیار ناچیز به استان برنمی گردد
رئیس اتاق بازرگانی استان کرمان گفت: رقم حقوق دولتی معادن امسال در استان کرمان به بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومان خواهد رسید و سال گذشته هم حدود ۱۲ هزار میلیارد تومان به خزانه دولت واریز شد. بر اساس قانون قرار بود ۱۵ درصد از این مبلغ به استان برگردد و صرف توسعه زیربناها به ویژه در بخش معدن شود که متاسفانه این مبالغ به جز یک مبلغ بسیار ناچیز به استان برنمی گردد.
وی در خصوص چرایی این مساله بیان کرد: وقتی حقوق دولتی وارد خزانه کشور می شود اولویت های دیگری برای پرداخت وجود دارد و ممکن است برای مسائل کلان و هزینه های جاری کشور صرف شود؛ در نتیجه به این تعهد عمل نمی شود و درآمد اختصاصا به استان داده نمی شود. بر این اساس از این رهگذر پول چندانی نصیب کشور نمی شود.
طبیب زاده عنوان کرد: این نکته را یادآور می شوم که ۲۰ هزار میلیارد تومان حقوق دولتی معادن کرمان معادل بودجه عمرانی کل استان کرمان است که بودجه عمرانی استان حدود ۲ تا ۳ هزار میلیارد تومان است که یا تخصیص داده نمی شود یا به صورت اوراق مشارکت است که نمی تواند نقشی در توسعه عمران استان داشته باشد.
لطمه قیمت های دستوری به اقتصاد کرمان
رئیس اتاق بازرگانی استان کرمان گفت: نوع دیگری از خروج سرمایه از استان کرمان به این صورت است که شرکت های سنگ آهن و معدنی مجبورند کالاهایشان را با قیمت های دستوری به کارخانجات فولاد یا فرآوری بدهند. این کار با این هدف انجام می شود که محصولات آن کارخانجات با قیمت کمتری به دست مردم برسد.
وی ادامه داد: بر این اساس یک ثروت عظیمی از استان کرمان به کارخانجات می رود اما هیچ تفاوتی در قیمت مصرف کننده نهایی ایجاد نمی شود.
طبیب زاده با اشاره به اینکه این منابع نباید از استان خارج شود، افزود: شرکت های عمده مانند فولاد مبارکه، ذوب آهن اصفهان، فولاد اهواز شرکت های دولتی و زیرمجموعه وزارت صمت هستند، شرکت های معدنی بزرگ هم زیرمجموعه ایمیدرو یا شرکت تهیه و تولید مواد معدنی هستند که آن ها هم در مجموعه وزارت صمت قرار دارند.
وی با بیان اینکه این سیاست ها در وزارت صمت انجام می شود که کالا با چه قیمتی به کارخانجات داده شود، بیان کرد: این قیمت دستوری است که این مساله لطمه زیادی به اقتصاد استان کرمان وارد می کند.
سود شرکت های معدنی دولتی استان کرمان در سال ۱۴۰۰ بیش از ۵۰ یا ۶۰ هزار میلیارد تومان بود
رئیس اتاق بازرگانی کرمان به نوع دیگری از خروج سرمایه از استان کرمان اشاره و اظهار کرد: سود شرکت های معدنی دولتی استان کرمان در سال ۱۴۰۰ بیش از ۵۰ یا ۶۰ هزار میلیارد تومان بود. سهامداران این شرکت ها ایمیدرو، سازمان توسعه صنایع معدنی ایران و شرکت تهیه و تولید مواد معدنی و شرکت های بزرگ دولتی هستند که این رقم ها هم از استان خارج می شود.
وی ادامه داد: وقتی که معادن استخراج می شود چند آسیب به منطقه وارد می شود؛ اول اینکه معادنی که متعلق به نسل های آینده هم است، خالی می شود. وقتی با عجله و در وسعت زیادی معادن را استخراج کنیم و مقداری هم فرآوری انجام دهیم اما از آن طرف در آمدش از استان خارج شود در نهایت یک روزی برای ما چاله های عمیقی از معدن به جا خواهد ماند که باید به عنوان گردشگری از آن استفاده کنیم آن هم به شرطی که برنامه ای داشته باشیم.
ارزش افزوده مواد معدنی کرمان در جیب دیگران
طبیب زاده عنوان کرد: وقتی ما منابع بین نسلی را استفاده می کنیم باید یک اثراتی هم بگذاریم برای نسل ها آینده که بتوانند استان را اداره کنند اما ما این کار را نمی کنیم. در حال حاضر در کرمان حداکثر تا شمش فولاد یا کاتد مسی تولید می کنیم و سپس این مواد از استان خارج می شود.
رئیس اتاق بازرگانی استان کرمان گفت: فولاد، مس، کرومیت، زغال و… یک زنجیره هستند که ارزش افزوده در انتهای زنجیره حاصل می شود که این ارزش افزوده در کرمان ایجاد نمی شود. بنابراین به نظر می آید که منابع معدنی از استان خارج می شود.
طبیب زاده همچنین به اثرات زیست محیطی ناشی از استخراج معادن اشاره کرد و افزود: در اثر استخراج یا فرآوری فولاد یا مس یکسری آلودگی های محیط زیستی ایجاد می شود که اثرات منفی بر زندگی، سلامت و کشاورزی می گذارد.
وی با اشاره به اینکه در سفر رئیس جمهور به کرمان پروژه های زیادی معرفی و موارد زیادی مطرح شد، عنوان کرد: یک هماهنگی بین بخش خصوصی و مسئولان برای جلوگیری از خروج سرمایه از کرمان شکل گرفته است.
رئیس اتاق بازرگانی کرمان با اشاره به اینکه تعریف پروژه روی کاغذ فایده ای ندارد و باید اجرایی شوند، ادامه داد: سهم بازار شرکت و پروژه های بزرگ از صنعت، خدمات و تجارت کرمان اندک است. کالاها، خدمات، تجهیزات، ماشین آلات و… شرکت های بزرگ بیشتر از خارج از استان تهیه می شود.
به طور متوسط ۲۰ درصد بازار نیازهای کالایی و خدماتی شرکت های بزرگ در کرمان تامین می شود؛ اگر این میزان به درصد بالاتری برسد به بنیه تکنولوژیکی و توسعه واحدهای کوچک و متوسط کمک می شود تا اشتغال ایجاد شود و شاهد چرخش ثروت در استان باشیم
وی گفت: به طور متوسط ۲۰ درصد بازار نیازهای کالایی و خدماتی شرکت های بزرگ در کرمان تامین می شود؛ اگر این میزان به درصد بالاتری برسد به بنیه تکنولوژیکی و توسعه واحدهای کوچک و متوسط کمک می شود تا اشتغال ایجاد شود و شاهد چرخش ثروت در استان باشیم.
طبیب زاده گفت: چنانچه این کار به صورت فوری در دستور کار قرار بگیرد و شرکت ها موظف به تقویت واحدهای کوچک استان شوند و تجهیزات مورد نیازشان را از آنها تهیه کنند، می تواند در کوتاه مدت جوابگو باشد.
لزوم تکمیل زنجیره تولید در کرمان
رئیس اتاق بازرگانی استان کرمان عنوان کرد: در بلند مدت چنانچه زنجیره ارزش از سنگ آهن تا قطعات ارزشمند فولادی را در کرمان ایجاد کنیم ارزش افزوده ای که در انتهای زنجیره است به استان می آید. بیش از ۲۵۰ پروژه می توان تعریف کرد که از شمش فولادی حاصل از شرکت های فولادی کرمان بتوانند تغذیه شوند.
وی گفت: باید اکنون همه دست به دست هم بدهند و آینده حوزه مختلف را ترسیم کنند، بر این اساس می توانیم پیش بینی کنیم که در آینده چه پروژه هایی باید اجرا شود. باید شرکت هایی که تاسیس می کنیم متکی بر دانش باشند چرا که دیگر روش های سنتی با صنایع عقب افتاده نمی توانند آینده را تامین کنند.
آینده کرمان با فرمان کنونی مبهم است
طبیب زاده با تاکید بر اینکه با فرمان کنونی آینده کرمان مبهم است، افزود: این نگاه در استان کرمان ایجاد شده است که معادن باید موتور محرکه و پیشران اقتصادی استان کرمان باشند. باید به عنوان یک برنامه و میثاق نامه شرکت ها موظف باشند که سود حاصل از فعالیت های معدنی را در کرمان سرمایه گذاری کنند. این مربوط به صنایعی است که اگر یک روزی هم معدن نبود، بتوانند ادامه حیات استان را تضمین کنند.
وی ادامه داد: در صددیم که آینده را ترسیم و بر اساس آن پروژه تعریف کنیم سپس این پروژه ها در شورای برنامه ریزی استان تصویب شده و همه سیستم حاکمیتی استان، دستگاه قضایی و نمایندگان مجلس، دولت و بخش خصوصی به صورت محکم پای آن را امضا کنیم که موظفیم کارهای گفته شده در این برنامه را برای آیندگان اجرا کنیم.
وی گفت: کشور متاسفانه در حکمرانی انرژی خوب کار نکرده و منابع بسیار فراوانی (در شرایطی که از نظر اقتصاد کشور بسیار سخت است) را صرف هدررفت انرژی می کنیم. ایران بالاترین سوبسید انرژی در دنیا را دارد.
رئیس اتاق بازرگانی کرمان با اشاره به اینکه قیمت انرژی برای شرکت های معدنی باید واقعی شود، افزود: در کنار اینکه منابع حاصل از استخراج معادن صرف آینده می شود، باید برای بهره وری و تکمیل تکنولوژی و به روز کردن آن هم کار شود که اگر یک روزی انرژی قیمت واقعی پیدا کرد این ها در همین مقطع نمانند.
وی با تاکید مجدد بر اینکه ما اعتقاد داریم که حقوق دولتی اصلا نباید از استان کرمان خارج شود، اظهار کرد: طبق قانون باید ۱۵ درصد حقوق دولتی به استان برگردد. اکنون شش ماه از سال گذشته و باید هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان به خزانه استان واریز شده باشد؛ بررسی شود که آیا این مبلغ به استان آمده است؟ به این مساله در سفر رئیس جمهور هم تاکید شد اگر توانستیم این کار را انجام دهیم و حق مسلم را بگیریم آن موقع می توانیم خوش بین باشیم که مابقی قضایا هم انجام می شود.
یک هزار میلیارد تومان از محل حقوق دولتی معادن باید به کرمان برگشت داده شود
استاندار کرمان با اشاره به وصول بیش از ۷ هزار میلیارد تومان حقوق دولتی معادن طی شش ماهه امسال تصریح کرد: حدود یک هزار میلیارد تومان از محل حقوق دولتی وصول شده از معادن به استان باید برگشت داده شود.
محمدمهدی فداکار اظهار کرد: در نامه‌ای به رئیس سازمان برنامه و بودجه، می‌خواهیم که سهم ۱۵ درصد وصولی ۶ ماه اول را به استان برگشت داده شود.
فداکار بیان داشت: در حوزه صنعت و معدن بسیاری از مشاغل جنبی و پایین دستی در استان می‌توان راه‌اندازی کرد تا نیاز داخل را برطرف کند.
کرمان در حالی بهشت معادن لقب گرفته است که مردم این دیار از سرمایه های معاون بی نصیب مانده اند و ثروت این استان در استان های دیگر به ثمر می نشیند. شفاف سازی در مورد صرف هزینه کرد درامدهای استان یکی از مطالبات کرمانی ها به شمار می رود.